ਬਸੰਤ

ਵੇਖ ਬਸੰਤ ਖ਼ਾਬ ਅੰਦਰ ਮੈਂ
ਦੱਸੀ ਪੀੜ ਹਿਜਰ ਦੀ ।
ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਦਰਿਆ ਫੁੱਟ ਨਿਕਲੇ
ਦੇਖ ਚਿਰੋਕਾ ਦਰਦੀ ।
ਪੂੰਝ ਅੱਥਰੂ ਮੇਰੇ ਬੋਲੀ-
"ਜੋ ਰੱਬ ਕਰਦਾ ਚੰਗੀ,
ਮੋਹਨ ! ਕਿੰਜ ਬਣਦਾ ਤੂੰ ਸ਼ਾਇਰ
ਜੇ ਕਰ ਮੈਂ ਨਾ ਮਰਦੀ ।

ਹੁਸਨ ਭਰੀ ਬਸੰਤ ਦੀ ਛੈਲ ਨੱਢੀ,
ਸੀਗੀ ਸਿਖ਼ਰ ਜੁਆਨੀ 'ਤੇ ਆਈ ਹੋਈ ।
ਕਿਤੇ ਹਿੱਕ ਸੀ ਧੜਕਦੀ ਬੁਲਬੁਲਾਂ ਦੀ,
ਕਿਤੇ ਭੌਰ ਦੀ ਅੱਖ ਸਧਰਾਈ ਹੋਈ ।
ਕਿਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਨੇ ਸੋਨਾ ਖਿਲਾਰਿਆ ਸੀ,
ਕਿਤੇ ਤ੍ਰੇਲ ਨੇ ਚਾਂਦੀ ਲੁਟਾਈ ਹੋਈ ।
ਸੀ ਬਸੰਤ ਰਾਣੀ ਯਾ ਇਹ ਹੀਰ ਜੱਟੀ,
ਨਵੀਂ ਝੰਗ ਸਿਆਲਾਂ ਤੋਂ ਆਈ ਹੋਈ ।
ਏਸ ਸੋਹਣੀ ਬਸੰਤ ਦੀ ਰੁੱਤ ਅੰਦਰ,
ਐਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਫ਼ੋਟੋ ਮੈਂ ਛੇੜ ਬੈਠਾ ।
ਬਹੇ ਗ਼ਮਾਂ ਤੋਂ ਪੱਲਾ ਛੁਡਾਣ ਲਗਿਆਂ
ਉਲਟਾ ਸੱਜਰੇ ਗ਼ਮ ਸਹੇੜ ਬੈਠਾ ।1।

ਫ਼ੋਟੋ ਛੇੜੀ ਤੇ ਛਿੜ ਪਿਆ ਦਿਲ ਨਾਲੇ,
ਚੜ੍ਹੀ ਗ਼ਮਾਂ ਦੀ ਪੀਂਘ ਹੁਲਾਰੇ ਉਤੇ ।
ਆ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸਲੇਟੀ ਦੀ ਯਾਦ ਬਹਿ ਗਈ,
ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਦੇ ਤਖ਼ਤ ਹਜ਼ਾਰੇ ਉਤੇ ।
ਅੱਖਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਝਨਾਂ ਫੁੱਟ ਪਈ,
ਕਿਸੇ 'ਸੋਹਣੀ' ਦੇ ਇਕੋ ਇਸ਼ਾਰੇ ਉਤੇ ।
ਏਸ ਅਕਲ ਦਾ ਕੱਚੜਾ ਘੜਾ ਲੈ ਕੇ,
ਔਖਾ ਲੱਗਣਾ ਅੱਜ ਕਿਨਾਰੇ ਉਤੇ ।
ਜੋਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਦਰੇਵਿਆਂ ਅੱਤ ਚਾਈ,
ਲੱਗੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਯਾਦ ਸਤਾਣ ਮੈਨੂੰ ।
ਖਲਿਆਂ ਖਲਿਆਂ ਫ਼ੋਟੋ ਦੇ ਮੂੰਹ ਅੱਗੇ,
ਸੁਫ਼ਨਾ ਜਿਹਾ ਇਕ ਲੱਗ ਪਿਆ ਆਣ ਮੈਨੂੰ ।2।

ਕੀ ਹਾਂ ਵੇਖਦਾ ! ਇਕ ਪਹਾੜ ਉੱਚਾ,
ਖੜ੍ਹਾ ਇਕ ਦਰਿਆ ਦੇ ਤੱਲ ਉਤੇ ।
ਕੁੱਛੜ ਓਸ ਪਹਾੜ ਦੇ ਇਕ ਝੁੱਗੀ,
ਬੈਠੀ ਹੂਰ ਇੱਕ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਖੱਲ ਉਤੇ ।
ਕਾਲੀ ਰਾਤ ਅੰਦਰ ਗੋਰਾ ਮੂੰਹ ਉਹਦਾ,
ਜਿਵੇਂ ਬੱਗ ਹੋਵੇ ਕੋਈ ਡੱਲ ਉਤੇ ।
ਯਾ ਇਹ ਰਾਧਾ-ਵਿਛੋੜੇ ਦੇ ਵਿਚ ਹੰਝੂ,
ਫੁੱਟ ਨਿਕਲਿਆ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਗੱਲ੍ਹ ਉਤੇ ।
ਹੱਥਾਂ ਉਹਦਿਆਂ ਅੰਦਰ ਸਤਾਰ ਪਕੜੀ,
ਮੱਠੀਆਂ ਮੱਠੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਹਿਲਾ ਰਹੀ ਏ ।
ਆਪਣੀ ਜ਼ੁਲਫ਼ ਜੇਡੀ ਲੰਮੀ ਹੇਕ ਅੰਦਰ
ਇਕ ਗੀਤ ਵਿਛੋੜੇ ਦਾ ਗਾ ਰਹੀ ਏ ।3।

"ਤੇਰੇ ਪਰਖ ਲਏ ਕੌਲ ਇਕਰਾਰ ਮਾਹੀਆ,
ਨਾਲੇ ਤੱਕਿਆ ਤੇਰਾ ਪਿਆਰ, ਚੰਨਾ !
ਬੁਲਬੁਲ ਵਾਂਗ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਨੀ,
ਮੇਰਾ ਉਜੜਿਆ ਦੇਖ ਗੁਲਜ਼ਾਰ, ਚੰਨਾ !
ਵੇ ਤੂੰ ਨਵੀਂ ਡੋਲੀ ਵੇਹੜੇ ਆਣ ਵਾੜੀ,
ਮੇਰੇ ਠੰਢੇ ਨਾ ਹੋਏ ਅੰਗਿਆਰ, ਚੰਨਾ !
ਮੇਰੇ ਰਾਹ ਵੀ ਅਜੇ ਨਾ ਹੋਏ ਮੈਲੇ,
ਤੈਨੂੰ ਕੁੱਦਿਆ ਸੱਜਰਾ ਪਿਆਰ, ਚੰਨਾ !
ਪਰ ਤੂੰ ਵੱਖਰੀ ਕੋਈ ਨਾ ਗੱਲ ਕੀਤੀ;
ਤੇਰੇ 'ਕੱਲੇ ਦਾ ਨਹੀਂਗਾ ਕਸੂਰ, ਮਾਹੀਆ !
ਫੁੱਲ ਫੁੱਲ ਤੇ ਭੌਰਿਆਂ ਵਾਂਗ ਫਿਰਨਾ,
ਇਹਨਾਂ ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਰਿਹਾ ਦਸਤੂਰ, ਮਾਹੀਆ ।4।

"ਸ਼ਾਮ ਫੱਸ ਕੇ ਕੁਬਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਅੰਦਰ,
ਦਿੱਤਾ ਰਾਧਕਾਂ ਤਾਈਂ ਵਿਸਾਰ, ਚੰਨਾ !
ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਭੁੱਲੀ ਅਨਾਰਕਲੀ,
ਜਦੋਂ 'ਮਿਹਰਾਂ' ਨੇ ਕੀਤਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਚੰਨਾ !
ਖ਼ੁਸਰੋ ਭੁੱਲ ਕੇ ਸ਼ੀਰੀਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਮਿੱਠੀ,
'ਸ਼ਕਰ ਲਬ' 'ਤੇ ਹੋਇਆ ਨਿਸਾਰ, ਚੰਨਾ !
ਸੱਸੀ ਸੁੱਤੜੀ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇ ਪੁੱਨੂੰ,
ਗਿਆ ਹੋਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਧਾਰ, ਚੰਨਾ !
ਮੇਰਾ ਇਸ਼ਕ ਅਮਾਨ ਸੀ ਕੋਲ ਤੇਰੇ,
ਤੂੰ ਵੀ ਵੰਞ ਦਿੱਤਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਾਈਂ ।
ਰੱਬ ਸਾਰੇ ਗੁਨਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇਂਦਾ,
ਪਰ ਨਾ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਚੋਰ ਤਾਈਂ ।5।

"ਤੈਨੂੰ ਸੱਜਰੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਸੌਂਹ, ਮਾਹੀਆ !
ਕਦੇ ਆਇਆ ਈ ਮੇਰਾ ਖ਼ਿਆਲ ਕਿ ਨਹੀਂ ?
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੈਣਾਂ ਦੇ ਖਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿਚ
ਕਦੀ ਉਠੇ ਨੀ ਡੂੰਘੇ ਉਬਾਲ ਕਿ ਨਹੀਂ ?
ਕਦੀ ਬੈਠ ਕੇ ਕਿਸੇ ਇਕੱਲ ਅੰਦਰ
ਹੌਲਾ ਹੋਇਆ ਏਂ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਕਿ ਨਹੀਂ ?
ਕਦੀ ਲਾਇਆ ਈ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਾ ਕੇ
ਮੇਰੇ ਹੱਥਾਂ ਦਾ ਉਣਿਆ ਰੁਮਾਲ ਕਿ ਨਹੀਂ ?
ਪਰ ਤੂੰ ਕਾਸਨੂੰ ਦੁਖਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਆਉਂਦਾ ?
ਕਿਉਂ ਤੂੰ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਪਿਆਰ ਦੇਂਦਾ ?
'ਸਾਰੇ ਮੂੰਹ ਮੁਲਾਹਜ਼ੇ ਨੇ ਜੀਂਦਿਆਂ ਦੇ,
ਮੋਇਆਂ ਹੋਇਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਕੋਈ ਵਿਸਾਰ ਦੇਂਦਾ' ।6।

"ਹਿੱਸੇ ਅਸਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਫਿਰਨਾ;
ਹਿੱਸੇ ਤੁਸਾਂ ਦੇ ਉੱਚੀ ਅਟਾਰੀ, ਚੰਨਾ !
ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਖਿੰਘਰ;
ਹਿੱਸੇ ਤੁਸਾਂ ਦੇ ਪਲੰਘ ਨਵਾਰੀ,ਚੰਨਾ !
ਹਿੱਸੇ ਅਸਾਂ ਦੇ ਪੋਟਲੀ ਕੰਡਿਆਂ ਦੀ,
ਹਿੱਸੇ ਤੁਸਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖਾਰੀ, ਚੰਨਾ !
ਗਲ ਅਸਾਂ ਦੇ ਕੰਬਲੀ ਜੋਗਣਾਂ ਦੀ;
ਗਲ ਤੁਸਾਂ ਦੇ ਬਾਂਹ ਪਿਆਰੀ,ਚੰਨਾ !
ਹੁਣ ਤਾਂ ਅੱਖੀਆਂ ਦੇ ਉੱਤੋਂ ਖੋਲ੍ਹ ਪੱਟੀ,
ਘੱਤ ਲੂਣ ਨਾ ਅੱਲਿਆਂ ਫੱਟਾਂ ਉੱਤੇ ।
ਤੇਰਾ 'ਦਿਲ-ਮਿਰਜ਼ਾ' ਕਦੋਂ ਤੀਕ ਸੌਂਸੀ,
'ਭੁੱਲ-ਸਾਹਿਬਾਂ' ਦੇ ਸੁਹਲ ਪੱਟਾਂ ਉੱਤੇ ।7।

" ਉਹ ਵੀ ਸਮਾਂ ਸੀ ਪਲਕ ਨਾ ਝੱਲਦਾ ਸੈਂ
ਵੇ ਤੂੰ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਟਾਈਆਂ ਨੂੰ ।
ਹੱਸ-ਹੱਸ ਕੇ ਵੱਢੀਆਂ ਤਾਰਦਾ ਸੈਂ
ਮੇਰੇ ਨੈਣਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਖ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ।
ਤੱਕ ਤੱਕ ਕੇ ਮੂਲ ਨਾ ਰੱਜਦਾ ਸੈਂ
ਵੇ ਤੂੰ ਮੇਰੀਆਂ ਕੋਮਲ ਕਲਾਈਆਂ ਨੂੰ ।
ਆ ਕੇ ਨਵਿਆਂ ਖ਼ੁਮਾਰਾਂ ਦੇ ਲੋਰ ਅੰਦਰ
ਅੱਜ ਭੁੱਲ ਬੈਠੈਂ ਅੱਖਾਂ ਲਾਈਆਂ ਨੂੰ ।
ਲੋਹਾ ਆਖਾਂ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਤਰਾੜ ਆਖਾਂ,
ਵੇ ਮੈਂ ਕੀ ਆਖਾਂ, ਮੇਰੇ ਕੰਤ, ਤੈਨੂੰ ?
ਹੁਣ ਤਾਂ ਛੇਵੀਂ ਬਸੰਤ ਵੀ ਲੰਘ ਗਈ ਏ,
ਚੇਤੇ ਆਈ ਨਾ ਆਪਣੀ 'ਬਸੰਤ' ਤੈਨੂੰ ?"।8।

ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਬਸੰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਸੁਣ ਕੇ,
ਝੜੀ ਝੱਲਿਆਂ ਨੈਣਾਂ ਨੇ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ।
ਰੋਂਦਾ ਦੇਖ ਉਸ ਹੂਰ ਨੇ ਸੋਹਲ ਵੀਣੀ
ਮੇਰੀ ਧੌਣ ਦੇ ਗਿਰਦੇ ਵਲਾ ਦਿੱਤੀ ।
ਮੈਂ ਵੀ ਕੰਬਦੀ ਕੰਬਦੀ ਬਾਂਹ ਆਪਣੀ
ਓਸ ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ।
ਗਲੇ ਮਿਲਦਿਆਂ ਹੀ ਮੂਧਾ ਜਾ ਪਿਆ ਮੈਂ,
ਮੇਰੀ ਸੱਧਰਾਂ ਹੋਸ਼ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀ ।
ਜਦੋਂ ਹੋਸ਼ ਆਈ ਕੀ ਹਾਂ ਵੇਖਦਾ ਮੈਂ,
ਨਵੀਂ ਨਾਰ ਸਿਰ੍ਹਾਣੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਏ ।
ਡਿੱਗਾ ਪਿਆ ਵਾਂ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਮੂੰਹ ਪਰਨੇ,
ਹੱਥੀਂ ਫ਼ੋਟੋ ਬਸੰਤ ਦੀ ਫੜੀ ਹੋਈ ਏ ।9।